Kavala Kazası 1830-1845 & Demografik ve Sosyal Yapı
Günümüzde Yunanistan sınırları içerisinde kalan Kavala, esasen kadim bir Türk şehridir. XIV. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı hâkimiyetine giren Kavala, 1912 yılında I. Balkan Harbi’ne kadar Adalar Denizi’nin kuzey sahillerinde önemli bir liman kenti olma vasfını korumuştur. Şehrin bugün dahi varlığını devam ettiren en önemli simgesi, I. Süleyman devrinde yaptırılan su kemerleridir. Mısır Valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa ile Şam Valisi Şerif Paşa’nın da nüfus kayıtlarının yer aldığı 1844 tarihli nüfus defterine göre şehrin %85’ini Müslümanlar oluşturmaktadır. Şehrin en büyük medresesi olan Kavalalı Mehmed Ali Paşa Medresesinin önemli bir eğitim merkezi olduğu görülmektedir.
Bu kitap, 1830-1845 yılları arasındaki sayım sonuçlarını ihtiva eden nüfus defterleri başta olmak üzere başka bazı vesika ve kaynaklardan istifade edilerek hazırlanmış bir çalışmadır. Kavala kazası, bir bütün hâlinde ele alınarak köyleri ve çiftlikleri de araştırmaya dahil edilmiştir. Kitapta Kavala’nın nüfus ve sosyal yapısı yanında askerî ve ekonomik durumu hakkında da birtakım analizler yer almaktadır. Sahip olduğu liman sayesinde etkin bir ticaret ağına sahip olan Kavala’da Fransa, Avusturya ve Yunanistan devletlerinin konsoloslukları bulunmaktadır.